Cây xoài được nhân giống bằng nhiều phương pháp như gieo hạt, chiết cành, ghép…nhưng phổ biến nhất vẫn là phương pháp ghép. Cụ thể là: cây xoài giống được ghép trên gốc ghép là giống cây xoài bưởi hoặc là cây xoài hôi, cây xoài được ươm trong bầu nilon màu đen có chiều cao 20-22cm, đường kính bầu 12cm. Bầu không bị dập, vỡ. Cây xoài ghép sinh trưởng tốt, thân cây xoài mập, chiều cao cành ghép 40-50cm, đường kính 1cm (đo phía trên vết ghép khoảng 2cm), có từ 2-3 đợt lộc. Lá cây xoài xanh đậm, không có vết sâu bệnh.
Một số phương pháp chiết, ghép mắt cây xoài như sau:
Phương pháp chiết cành cây xoài.
- Chọn cây, cành chiết:
Các nhà làm giống khẳng định có thể nhân giống cây xoài bằng cách chiết cành. Tuy nhiên, với cây xoài khó hơn các cây khác; cần chuẩn bị kỹ để thành công. Trước hết là chiết cành từ cây xoài có đủ sức khỏe với bộ dạng cây sung mãn. Chọn các cây xoài đã từng ra trái, ở độ tuổi 5-15 vì cần khai thác khả năng ra trái sớm của cây giống. Đối với cây xoài cao tuổi, chỉ chiết các cành trẻ tương tự như đã nói trên. Chỉ chiết cành thành công trong thời kỳ sinh trưởng, cây xoài sung sức và không mang hoa trái. Tốt nhất chiết cành cây xoài vào giai đoạn sau thu hoạch và sau khi chăm sóc cây xoài đã phục hồi và đã tạo cơi thứ nhất hoàn chỉnh – bộ lá đã vào bánh tẻ. Việc chiết cành cây xoài quá gần sau ngày bón phân sẽ dễ thất bại.
- Thao tác chiết cây xoài:
Cách chiết cành cây xoài giống như chiết cành các cây khác như ổi, vải, nhãn gồm khoanh và lột vỏ, bó bầu... Tuy nhiên, cây xoài rất nhiều mủ nên sau khi khoanh và lột vỏ cần lau sạch lõi gỗ nơi vết lột vỏ, không để sớ vỏ cành sót lại trên lõi gỗ hoặc mủ tràn nối liền hai vết cắt cảnh cây xoài. Có điều kiện thì phơi vết lột vỏ tự nhiên 1-2 ngày sẽ bó bầu sẽ chắc ăn hơn. Rất cần tăng cường khả năng ra rễ của cành cây xoài chiết bằng cách dùng một trong các chất kích thích sinh trưởng như NAA, IBA v.v – tên thương mại hoặc giới thiệu là “thuốc kích thích ra rễ”. Cần sử dụng chất bổi thích hợp cho bó bầu như mụn dừa đã ngâm rửa sạch đủ đô ẩm. Dùng bao nilon trong và dây nhựa, bó chặt tay để bổi giữ độ ẩm cho quá trình phát triển rễ cảnh xoài chiết. Ngoài thời điểm chiết thích hợp ở từng cây xoài còn phải chú ý thời tiết, thành công chiết cành cao vào ngày trời mát, không mưa. Sau 4-5 tháng, rễ trong bầu đã ra đầy và đầu rễ chuyển sang màu vàng sẽ cưa khỏi cây xoài mẹ và đem vào vườn ươm, tháo bao nilon, dưỡng vài tháng trước khi đem trồng
Tuy nhiên, do năng suất sản xuất cây xoài giống thấp lại khó thành công nên việc chiết cây xoài ít được áp dụng trong thực tiễn sản xuất.
Phương pháp Ghép mắt cây xoài.
Quá trình làm cây xoài giống bằng phương pháp ghép mắt phải chuẩn bị gốc ghép trước 1-1,5 năm. Nếu chỉ làm một vài cây xoài giống thì tìm cây xoài con thích ứng bứng về và chuẩn bị ghép. Cũng cần chuẩn bị mắt ghép thật chu đáo và cần thợ ghép có tay nghề cao.
- Làm gốc ghép cây xoài:
Các chuyên gia kỹ thuật cho rằng chọn hạt cây xoài làm gốc ghép từ những giống có khả năng thích nghi với điều kiện khí hậu đất đai của địa phương. Chọn hạt của các giống cây xoài trồng ở địa phương, các giống cây xoài bán hoang dại như cây xoài rừng, cây xoài lá nhỏ, cây muỗm, cây quéo đều được. Gần đây có khuyến cáo, lấy hạt của giống cây xoài ngon hoặc chính cây dự tính nhân giống làm gốc ghép sẽ bảo tồn độ ngon cao nhất của cây xoài con do không ảnh hưởng “mặt xấu”của gốc ghép dù chỉ là vài phần trăm.
Nên chọn những giống cây xoài ở nhóm đa phôi làm gốc ghép để có được độ đồng đều trong vườn ươm. Cụ thể là dùng hạt của một cây xoài, dùng kéo cắt bao hạt, tách các phôi trong hạt xoài ra để ươm, một hạt có 5 hoặc 6 phôi cho 5-6 cây con ươm làm gốc ghép. Sau khi phôi cho “cây mạ” sẽ “cấy trên vườn ươm. Đất vườn ươm gốc ghép cây xoài là đất thịt pha cát nhẹ để dễ dàng bứng mà không bị bể bầu sau khi ghép mắt thành công. Vườn ươm giống cây xoài có mật độ rất dầy (25x30cm) nên phải được chăm sóc kỹ, bón phân tưới nước cho cây Xoài đầy đủ để các gốc cây Xoài ghép đạt độ đồng đều. Sau thời gian ươm 1-1,5 năm, cây xoài có đường kính trên dưới 2,5cm (đo ở vị trí cách mặt đất trở lên 20cm) là có thể dùng để ghép được.
Khi có gốc ghép cây Xoài đạt đường kính gốc nói trên phải ngưng bón phân, trước khi ghép khoảng 1 tháng nhưng duy trì nước tưới, cây khỏe, có nhiều nhựa, dể bóc vỏ, có khả năng tiếp hợp tốt với mắt ghép.
- Chuẩn bị mắt ghép cho cây Xoài.
Chọn những cành cây Xoài khỏe có đường kính tương đồng hoặc nhỉnh hơn chút xíu so với gốc ghép. Đó là các đoạn cành bánh tẻ có lá đóng thưa để dễ lấy mắt. Trước ngày dự định ghép khoảng 2-3 tuần tiến hành khoanh vỏ 2-3 cm gốc đoạn cành lấy mắt ghép. Lại có người dùng kéo cắt hết phiến lá đoạn lấy mắt ghép và cắt phần ngọn non bỏ đi. Cả hai cách trên nhằm làm cho mắt xoài (đỉnh sinh trưởng nằm dưới vỏ cành nơi nách lá) trương lên, dễ bóc và tỷ lệ sống của mắt ghép cao. Dùng kéo cắt cành cắt lấy “đũa ghép” rời khỏi cây xoài, trên mỗi đũa có khoảng 10 mắt ghép để ghép cho 10 gốc phép. Ghép buổi nào lấy đũa ghép buổi nấy, bảo quản trong dụng cụ chuyên dùng , tránh bị nắng và nhẹ tay để các mắt ghép không bị giập “hạt gạo”. Dùng dao bén cắt phần gù cuống lá cho ngắn dễ ghép nhưng đồng thời đạt yêu cầu mắt ghép sống sau khi ghép.
- Thao tác ghép mắt cây Xoài.
Phương pháp ghép chữ T hay ghép cửa sổ - chữ H được thực hiện với dao ghép chuyên dùng. Chích mũi dao mở vỏ gốc ghép hình chữ T hoặc chữ H cách gốc 20 cm. Dùng dao chích 4 phía và tách mắt ghép từ đũa ghép. Vết chích ngọt, dứt khoát và độ rộng sao cho vừa lọt vào chữ T hoặc chữ H trên vỏ gốc ghép. Áp mắt ghép vào thân gỗ vừa được mở vỏ và theo chiều mắt ghép hướng lên trên. Dùng dây nilon đen to bản quấn chặt, ép mắt ghép vào thân gốc ghép theo chiều từ trên xuống để có thể chắn nước mưa hoặc nước tưới lọt vào vết ghép. quá trình thao tác phải thật nhanh tay để mủ của gốc ghép và mắt ghép trộn vào nhau để mắt ghép ôm chặt thân gỗ của gốc ghép. Ghép xong mắt này mới chuyển sang mắt khác. Sau khoảng 1 tháng tiến hành kiểm tra mắt ghép bằng cách cắt dây nilon quấn mắt ghép mắt ghép tươi là dấu hiệu tốt. Chờ thêm mươi ngày, đỉnh sinh trưởng của mắt ghép quen môi trường mà vẫn tươi là xem như ca ghép thành công ta tiến hành cắt ngọn cho mắt ghép đâm chồi tạo đọt.
- Bứng và chăm sóc cây xoài giống trước khi trồng
Tưới ướt đất vườn ươm từ hôm trước. Sáng hôm sau dùng thuổng hoặc len dao (chuyên dùng bứng gốc ghép) xắn 2 nhát sâu bằng lưỡi len lấy cây xoài con đưa gốc ghép này vào túi nilon đen, thêm đất trộn phân dùng để dưỡng cây con. Sau 3-4 tháng chăm sóc, cây xoài con ra 2 tầng lá hoàn chỉnh là có thể đem trồng ngoài vườn.
Lưu ý chỉ sử dụng chất kích thích ra hoa, tăng đậu trái một lần trong năm. Có thể áp dụng cho cây xoài đã mang trái mùa trước nhưng không được sai trái. Không nên kích thích trên hoa. Phun khi cây, lá khô ráo và dự định không có mưa sau khi phun khoảng 6 giờ. Phun KNO3 ướt đẫm lá hoàn toàn nhưng không chảy thành giọt. Phun vào sáng sớm từ khi mặt trời mọc cho đến khoảng 9 giờ sáng, hoặc phun muộn vào chiều mát từ 4 - 5 giờ chiều nhằm tránh khả năng lá bị nám do ánh sáng mặt trời trực tiếp.
