a. Chuẩn bị đất:
Ở đồng bằng, tùy theo độ cao của đất mà làm liếp đôi hoặc liếp đơn, sao cho đảm bảo mặt liếp phải cao hơn mực nước ở thời đểm cao nhất.
b. Đắp mô trên mặt liếp:
Với đường kính 80-100cm, cao 30cm, thành phần đất đắp mô bao gồm 70% đất mặt, 30% phân chuồng, phân hữu cơ, 200-300gr DAP, 3-5 kg tro trấu. Tất cả trộn đều vun lại thành mô, trên có rơm rạ phủ lên mặt mô. Để chống mối, kiến làm tổ dưới gốc, có thể trộn thêm vào thành phần mô đất 5-10 gr thuốc Basudin hoặc Furadan. Mô được chuẩn bị trước khi đặt cây khoảng 2-4 tuần.
c. Đất cao không lên liếp:
Đào hố có kích thước rộng 70 cm, sâu 60 cm. Thành phần lắp đầy hố như trên.
d. Khoảng cách trồng:
Cây Xoài Bưởi có thể trồng (6m x 6m), các giống xoài khác (7m x 7m) hoặc (8m x 8m) trường hợp thâm canh cao có thể trồng dầy hơn với khoảng cách (7m x 5m) hoặc (6mx 5m).
Có thể trồng xen các cây trồng phụ khác để tận dụng đất trồng, tăng thu nhập ở những năm đầu. Cây trồng xen tùy vào từng địa phương, lưu ý tránh những cây tiêu hao nhiều dinh dưỡng như gừng, bắp, khoai mì, mía...
e. Trồng cây xoài:
Đào hố (trên mô hoặc hố) vừa bằng kích thước bầu cây Xoài giống. Trước khi trồng, dùng dao rạch bỏ túi PE đặt bầu cây Xoài giống xuống, chú ý giữ cho cây xoài thẳng đứng. Cắm thêm nạng chống đỡ cho cây Xoài con.
Chăm sóc cây Xoài:
Thời kỳ cây xoài còn nhỏ, tức mới trồng được 1-3 năm tuổi. Thời kỳ này cây sinh trưởng mạnh hầu như quanh năm để hoàn thiện bộ khung tán. Chính vì vậy, việc cung cấp đủ phân, đủ nước, diệt trừ cỏ dại thường xuyên để tạo điều kiện thuận lợi cho cây xoài sinh trưởng là rất cần thiết.
- Tưới nước:
Trong thời kỳ cây xoài còn nhỏ việc tưới nước có thể tiến hành quanh năm nhằm cung cấp đủ nước cho các đợt lộc non hình thành và phát triển. Đặc biệt trong thời gian đầu sau khi trồng mới, việc tưới nước cần phải duy trì từ 3-4 ngày/lần. Càng về sau số lần tưới càng ít đi nhưng phải duy trì được độ ẩm thường xuyên cho diện tích đất xung quanh gốc. Để hạn chế bớt cỏ dại và ngăn cản quá trình bốc hơi nước ta nên dùng rơm rác mục, cỏ khô tủ lại xung quanh gốc, tủ phần tán cây có bán kính 0,8-1m, và để trống phần diện tích cách gốc 20cm để hạn chế côn trùng, sâu bọ làm tổ, phá hoại gốc cây xoài.
- Làm cỏ:
Thời kỳ đầu do bộ tán cây Xoài còn nhỏ nên các loại cỏ dại có điều kiện sinh trưởng, phát triển. Vì vậy, làm cỏ cần phải tiến hành thường xuyên và là công việc tốn khá nhiều công sức. Tuy nhiên, tùy theo đặc điểm của từng vùng ta có cách thức xử lý cỏ phù hợp khác nhau. Nếu vườn chỉ có các loại cỏ lá rộng thân thẳng phát triển, việc diệt trừ cỏ sẽ đơn giản và đỡ tốn công hơn nhiều. Cách diệt cỏ loại này đơn giản nhất là dùng dao phát cán dài, phía mũi dao cong lại như mũi liềm. Khi cỏ cao khoảng 20cm thì dùng dao phát ngang sát mặt đất để cắt đứt thân cây cỏ. Phần thân bị cắt đứt được thu gom lại, phơi khô sau đó phủ lại xung quanh gốc cây.
- Xử lý cho cây xoài ra hoa sớm:
Là việc làm nhằm mục đích tránh tình trạng được mùa rớt giá. Tất nhiên, các nhà vườn phải cân nhắc kỹ và có đủ điều kiện, trình độ kỹ thuật thì mới có thể thực hiện thao tác xử lý cho cây Xoài ra hoa sớm. Đối với cây Xoài già thì có thể tưới thuốc vào thời điểm cây Xoài ra được 1-2 cơi đọt, đối với cây tơ thì tưới vào lúc cây ra được 2-3 cơi đọt. Tưới khi cây vừa ra đọt cuối khoảng 10cm hoặc ra lá lụa. Có thể dùng một số loại thuốc ức chế tăng trưởng để tưới như Paclobutrazol 10%, liều lượng 10cc pha với 5-10 lít nước tưới cho 1m đường kính tán và tưới sát gốc cây Xoài, sau đó giữ ẩm 20 ngày. 2 tháng sau dùng KNO hoặc Dola 02X.
- Bảo vệ hoa và quả Xoài non:
Việc bảo vệ hoa và quả xoài non là rất quan trọng. Có thể phun thuốc (Pyrinex, Sago Super, Butyl) bảo vệ hoa lần 1 khi phát hoa dài 2-3cm để ngừa rầy chích hút. Lần hai phun khi hoa đạt kích thước tối đa. Sau đó, ngưng phun thuốc để bảo vệ côn trùng có ích giúp hoa thụ phấn. Trong giai đoạn này, nếu mưa nhiều, nhất là mưa đêm, thì sáng hôm sau rung cành cho rụng bớt hoa không thụ phấn, kết hợp phun thuốc phòng trừ nấm gây bệnh thán thư (dùng thuốc Bendazol, Carbenzim, liều lượng theo hướng dẫn). Cứ hễ mưa xong là phun thuốc. Khi trái non đạt kích thước đường kính 1-2mm (còn gọi là đậu trứng cá), phun thuốc ngừa bệnh tán thư. Dùng các loại thuốc như Antracol, Viben-C, và phun Pyrinex, Fastac để ngừa sâu rầy. Sau khi cây Xoài đậu trái thường phải qua thời kỳ rụng sinh lý, kéo dài khoảng 35-45 ngày. Qua thời kỳ này thì quả Xoài không rụng nữa. Giai đoạn này, bao trái là hiệu quả nhất nhằm hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu mà vẫn bảo vệ được trái xoài khỏi sâu bệnh hại, vừa giúp cho vỏ quả xoài trắng đẹp. Trong tự nhiên, cây Xoài thường ra hoa lẻ tẻ không đồng loạt. Để cho cây Xoài ra hoa tập trung phải xử lý bằng ka-li-nitơ-rát (KNO3) nồng độ 1,25-1,5% (1lít nước và 12-15g KNO3) phun ướt hết các lá cây Xoài, cần chú ý phun cho đồng đều để đạt hiệu quả cao. Sau khi phun 3-7 ngày xoài sẽ ra hoa.
Phòng trừ sâu bệnh cho cây Xoài
- Bệnh thán thư ở cây Xoài: Bệnh làmthối đen hoa, rụng hoa, thối đen trên quả xoài. Dùng Benlat C hoặc Score 250 EC phun từ khi hoa nở đến 2 tháng sau với 7 ngày phun 1 lần, sau đó 1 tháng phun 1 lần.
- Bệnh phấn trắng ở cây Xoài: Xâm nhiễm và gây hại lá, hoa, quả đặc biệt là hoa và chùm hoa của cây Xoài. Dùng Rhidomila MZ 72WP, Anvil 5SC...
- Bệnh muội đen ở cây Xoài: Do bài tiết của rệp, dùng: Bassa 50 EC, Trebon 2,5 EC và có thể phun các loại thuốc trừ nấm có gốc đồng...
- Bệnh cháy lá ở cây Xoài: Bệnh phát triển trong mùa mưa, gây hại chủ yếu trên lá. Phòng trừ bằng cách cắt bỏ lá bệnh, phun thuốc Rhidomil MZ 72 WP, Kasumin 2L...
- Sâu đục thân, đục cành cây Xoài: Dùng bẫy đèn bắt sâu trưởng thành, tiêm vào lỗ những loại thuốc có tính xông hơi mạnh hoặc nội hấp như: Actara 25 WG, Padan 95SP, bịt lỗ bằng đất sét để diệt sâu non.
- Rầy xanh ở cây xoài: Rầy tiết dịch gây bệnh mùa nóng, làm xoài kém phát triển. Thời gian hại mạnh từ tháng 10 năm trước đến tháng 6 năm sau. Dùng Bassa 50 EC, Trebon 2,5 EC, Supracide 40 EC, Song mã 24,5 EC...
- Ruồi đục quả xoài: Ruồi đục vào quả lúc vỏ quả già, đẻ trứng dưới lớp vỏ, sâu non ăn thịt quả gây thối, rụng quả. Dùng Sherpa 25 EC, Lục Sơn 0,26 DD, Padan 95 SP.
- Bệnh thối đọt xoài: Do nấm Dipldia Natalensis phá hại trên cành, lá, trái. Cành non xuất hiện đốm sậm màu lan dần nên lá. Lá cũng bị biến sang màu nâu, bìa lá cuốn lên trên. Có thể thấy mủ chảy trên các cành bị bệnh. Chẻ dọc cành bị bệnh có thể thấy bên trong có các sọc nâu do các mạch dẫn nhựa bị hư. Bệnh phát triển mạnh lúc độ ẩm không khí cao, lan nhanh trong mùa mưa. Trên trái, vùng vỏ quanh cuống trái bị úng sậm màu, sau đó lan rộng thành vùng đen tròn, sau 2-3 ngày có thể gây thối trái. Cách phòng trị: dùng Boocđô phun định kì lúc phát hiện bệnh. Ở trái xoài có thể nhúng vào dung dịch hàn the (borax) pha loãng ở nồng độ 0,06%.
Bón phân cho cây Xoài
- Giai đoạn cây Xoài non:
Hàng năm nên bón mỗi gốc từ 200-400g phân NPK 16-16-8 và khoảng 200g phân urê, lượng phân này được chia ra làm 2 lần bón vào đầu và cuối mùa mưa. Về cách bón, có thể bón theo lỗ hoặc rải đều xung quanh gốc theo phạm vi của tán và cách gốc từ 0,3-0,5m. Ngoài ra, nên bón bổ sung từ 1-3 kg phân KOMIX chuyên dùng cho cây ăn trái để bổ sung chất hữu cơ cho đất giúp cây xoài phát triển ổn định.
- Giai đoạn cây Xoài trưởng thành:
Bón tối thiểu từ 2-5kg/cây loại phân NPK 16-16-8 và từ 3-4 kg phân KOMIX, chia đều 2 lần bón vào đầu mùa mưa (lúc cây mang trái) và vào tháng 9-10 dương lịch (trước khi cây ra hoa). Lượng phân bón có thể tăng sau những năm trúng mùa để cây phục hồi sức cho trái năm sau.
Có thể dùng phân chuyên dụng NPK 14-14-14 hoặc phân hỗn hợp NPK 16-16-8 để bón cho xoài.
Liều lượng bón phân theo tuổi cây Xoài như sau: Từ 5 - 6 năm: Bón cho mỗi cây từ 0,5 - 1kg phân NPK 14-14-14 + 3 - 4kg phân hữu cơ. Từ 7 - 14 năm: Bón tăng thêm mỗi năm 1kg phân chuyên dụng NPK 14-14-14 + 1kg phân hữu cơ. Từ 15 - 20 năm trở lên mỗi năm bón thêm so với giai đoạn 14 năm từ 2 - 3kg phân NPK 14-14-14 + 2 - 3kg phân hữu cơ cho mỗi gốc cây Xoài. Bón 1 lần hoặc chia ra bón làm 2 lần lúc bắt đầu mùa mưa và trước khi chấm dứt mùa mưa. Phân bón cũng có thể áp dụng trong mùa khô nếu có đủ nước tưới. Đào rãnh chung quanh tán cây cách thân cây xoài từ 1 - 2m đường kính, sâu 15 - 30cm, đặt phân và lấp đất hoặc bón theo lỗ từ 6 - 8 lỗ quanh thân cây Xoài.
Để tăng lợi nhuận có thể dùng phân hoá học kích thích ra hoa tăng đậu trái cho cây xoài như các loại phân kali nitrat (KNO3). Loại phân này có chứa 13% đạm và 46% kali, giúp tăng cường kali cho cây, kích thích ra hoa tăng trái hữu hiệu. Tuy nhiên để cho việc sản xuất có lợi nhuận cao và bền vững lâu dài, trước khi kích thích cho cây Xoài ra hoa, bà con cần lưu ý rằng cách phát triển hoa và trái thay đổi trên các giống xoài khác nhau.
Ngoài ra không nên dùng chất hóa học, phân bón lá kích thích ra hoa khi mà cây xoài còn quá nhỏ, lá và chồi quá non hoặc khi cây đang đâm chồi, nẩy lộc, có trái hay đang bị bệnh, trong những ngày mưa và sau khi thu hoạch. Dùng liều lượng cao (2.0 - 3.0%) phun khi thời tiết lạnh hoặc trời u ám, khi cây bắt đầu phát triển sung mãn hoặc cây Xoài có lá và chồi mạnh khỏe. Áp dụng liều lượng thấp (1.0 - 1.5%) khi thời tiết nắng hoặc nóng, khi cây xoài lớn, già hoặc trưởng thành đầy đủ, khỏe mạnh.
Thu hoạch xoài
Khi quả xoài già, vỏ quả hồng sáng, độ chín đặc trưng của giống thì thu hoạch. Nên thu hái vào lúc trời râm mát, khô ráo. Quả xoài thu hái về cần phân loại. Nếu vận chuyển đi xa thì đóng vào sọt hoặc thùng không quá 5 lớp (đóng sọt phải có lót rơm hoặc giấy giữa các lớp quả). Sau khi thu hoạch vệ sinh xung quanh tán cây xoài, cắt tỉa cành già, cành sâu bệnh và tiếp tục chăm sóc.
